Mười hai năm trước, ba tôi đi mua siro đá cho em tôi và không trở về.
Ba không bị xe tông. Ít ra, không ai thấy xác ba quẩn quanh đâu đó, không có bệnh viện nào điện tới để mẹ tôi bắt, cũng không có báo nào đăng tin. Trước mặt nhà là con lộ lớn mà thời đó, xe chạy trên lộ còn ít hơn xe chen trong hẻm mua cá mắm muối dưa. Ba không đi theo bồ nhí. Ít ra mẹ tôi nói vậy. Ba không lạc đường được, ít ra tôi tin vậy. Ba cũng không nửa đường mất trí, tôi cũng tin vậy luôn. Nhà tôi ngay mặt lộ lớn, đi chệch qua hướng khác còn khó hơn đi đâm thẳng, tôi luôn tin đó là lí do lớn nhất để bất kì ai có nhà ở đây giống tôi không thể lạc được.
Ba chỉ đơn giản là không về. Ngay cả sau này lớn lên rồi, tôi vẫn không biết viết gì thêm vào chỗ đó.
1.
Mẹ tôi không thay đổi nhiều khi ba không về. Số đổi thay nếu tính cộng dồn lại mười hai năm chắc không lớn hơn số ngón tay, rải dọc suốt mười hai năm thành ra không đáng kể. Cái đổi thay lớn nhất là mẹ không lập bàn thờ. Mỗi năm đến ngày ba đi, không mâm cơm, không cúng quải, ba mẹ con chỉ lên bàn thờ Phật lầm rầm gì đó chỉ Phật nghe được, mạnh ai nấy tự lầm rầm cái mình muốn lầm rầm rồi đi xuống. Nhà tôi không có gì thay đổi về chuyện này và đó là sự thay đổi lớn nhất mà tôi không nhìn thấy.
Sự thay đổi thứ hai của mẹ tôi cũng không thể nhìn thấy mà phải nghe- mẹ thở dài nhiều hơn và đạp bàn may nhiều hơn. Hồi tai anh em còn đặt trái tim trong tai và dưới gan bàn chân, chúng tôi hay bấm nhau nói im lặng mỗi khi nghe phòng bên cạnh có tiếng mẹ thở dài rồi tiếng máy may, lại bấm nhau đi trong im lặng mỗi khi nghe phòng bên cạnh dứt tiếng thở dài mà cũng không còn tiếng máy may. Mẹ may đồ thì cũng bình thường thôi, mẹ vẫn may cho cả nhà những bộ đồ đầy đủ tay chân và không đáng chê. Chỉ là sau khi ba đi, mẹ may nhiều chút và không may cho ba nữa vì phần đó không ai mặc. Chúng tôi đơn giản là có nhiều đồ để mặc hơn, hoặc giả vì chúng tôi được hưởng sái từ phần ba không mặc nữa nên thấy nó nhiều hơn cũng không chừng.
Sư thay đổi thứ ba của mẹ tôi thì nhìn thấy được, là mẹ cười. Mẹ cũng hay nói về ba nữa, nhưng không nhiều như lúc ba chưa đi mua siro đá. Mẹ có hỏi mấy lần là sao ba hoài không về, không biết là ba đi đâu, ba có sang đường khác rồi đường khác nữa không, ba có sang quận khác rồi quận khác nữa không. Sao ba không về nhà lấy xe rồi tha hồ đi xa, mà có khi dọc đường ai gặp ba tiện yên sau cho quá giang, cũng có thể. Sau đó mẹ chuyển sang dạy hai anh em. Một khi chuyển đề tài qua hai anh em tôi, mẹ sẽ không nhắc ba nữa, cho tới hết ngày.
Em trai tôi thay đổi rõ hơn mẹ. Trước khi ba đi, nó thèm siro đá mỗi tuần. Sau khi ba đi, nó nhắc siro đá mỗi ngày. Hồi nhỏ tôi hay đánh đầu, biểu ba không nhắc mà nhắc siro. Em trai tôi nhắc cũng đa dạng, nó thể hiện nỗi thèm ăn lẫn nỗi nhớ người đi mua theo cách mà tôi không làm được.
Một lần em trai nói với tôi:
- Em sẽ phát minh ra một cái máy xay xi rô đá không bao giờ ngừng. Em sẽ tặng mỗi nhà một cái để không ai phải ra đường mua siro đá nữa.
Sau đó em trai nói với tôi:
- Em sẽ xây dựng một công ty siro đá lớn nhất Việt Nam.
Sau đó em lại nói với tôi:
- Em sẽ xây dựng một tập đoàn chuyên cung cấp siro đá xuyên quốc gia.
Sau đó nữa em lại nói với tôi:
- Em sẽ học làm siro đá thiệt ngon, ai muốn uống thì em làm cho uống.
Sau đó nữa em lại nói với tôi:
- Anh ăn siro đá không, hôm nay anh em mình đi. Mẹ không đi mình mua về cho mẹ.
Sau đó nữa em lại nói với tôi:
- Anh còn thích siro đá không?
Rồi sau nữa, em trai bắt đầu vẽ. Em vẽ siro đá ở đủ hình dáng, cho đến khi em vào khoa thiết kế thì siro đá trên giấy em trở nên mông lung. Nó siêu thực và loằng ngoằng tới mức tôi chỉ nhìn vào mấy vụn trắng và những màu sắc chòa lòa rồi đoán đại thành màu của thứ ăn được. Nó trở thành cảm hứng cho phong cách này nọ của em, thành ý tưởng đứng sau những ý tưởng khác, thành thứ dẫn hướng một sản phẩm, lèo lái một chức năng. Em ra trường, học thêm một bằng kế toán rồi làm kế toán, luôn tới giờ. Tôi không thấy siro đá trên miệng em hay trên giấy em trai nữa, nhưng thỉnh thoảng khi tôi nhắc siro đá trên miệng mình, em vẫn cứ hùa theo và có đi ăn cùng tôi.
Còn mình, tôi không biết nói sao. Cái hồi em trai tôi chạy vào hỏi, ba đi mua siro đá sao qua giờ chưa về anh, tôi đang ngẩng đầu nhìn tia nắng đầy bụi xiên xuống nền nhà. Thành ra từ đó, tôi có thói quen tìm tia nắng giống vậy mỗi khi nhớ ba. Nói về thay đổi chắc tôi chỉ có cái đó là chính.
Những chuyện khác, tôi không biết nói sao. Chắc tôi có vài xáo trộn nhưng không đáng, có thể là không xáo trộn. Tôi thích nghĩ là mình không xáo trộn gì. Trước khi ba đi mua siro đá, những thứ đó đã có sẵn trong nhà lẫn trong tôi. Sau khi ba đi mua siro đá, tôi đảo thứ tự chúng lại chút đỉnh – cái thì gom về hướng mình để đếm, cái thì đẩy ra xa vì không cần thiết, cái có bóng dáng ba thì tôi cất sâu, cái trung lập hơn tôi lôi ra chưng, có cái tôi nghi nó ẩn câu trả lời về chuyến đi của ba nên gỡ từng lớp ra thăm dò.
Tựu chung lại, tôi thấy mẹ và em trai đổi khác nhiều hơn mình. Tôi thích thống kê sự đổi thay ở mẹ và em trai hơn là sự đổi thay của mình, thích nhìn và không thấy cái gì đẹp hay xấu cũng như nên hay không nên ở những đổi thay đó. Nó chỉ như một cuốn album gia đình chụp vào một dịp không phải gia đình nào cũng có – dịp người đàn ông trụ cột tự nhiên đi mua siro đá rồi không về.
2.
Thật ra, cái khác đáng ra phải nhiều lắm, hơn là chỉ khác rải rác như vầy. Nhiều lúc tôi ráng tìm xem có cái khác nào bị mắc kẹt đâu đó giữa những lời nói qua lại trong bữa cơm của mẹ với tôi, em với tôi, cái khác nào đó dài chừng mấy giây và ngắn chừng nửa ngày, cái khác nào đó không được nhuộm màu vật lí nhưng được nhuộm màu tâm thức, cái khác nào đó chắc chắn có mà tôi không thấy hay không.
Mỗi người đều có cách riêng để phân đoạn cuộc đời mình, tôi nghĩ vậy. Với ba mẹ con tôi thì cách phân giống nhau, vì tôi phân dùm hết. Đoạn thứ nhất là trước khi ba đi mua siro đá. Đoạn thứ hai là sau khi ba đi mua siro đá và không về. Tôi rạch ra như vậy là để dễ tống vài thứ vào mỗi bên cho đỡ lộn xộn, ví dụ như cái thở dài và chuyện may áo của mẹ, mơ ước thành lập công ty siro đá của em trai, thói quen tìm tia nắng của tôi, chứ nói về tổng thể thì có những thứ vẫn nằm được ở cả hai giai đoạn.
3.
Thật ra đời chúng tôi còn một đoạn nữa, đó là đoạn sau khi ba đi mua siro đá và trở về. Đoạn này không có mẹ vì mẹ đã mất trước một tuần.
Lúc tôi cùng em trai khiêng mấy món đồ ra ngoài cửa thì ba bước vô. Sau nhiều năm, tôi đã nhổ giò cao hơn ba, em trai thì nhổ giò cao hơn tôi nên chúng tôi cần thời gian đong đo độ cao với mấy sai biệt khác. Tôi nhận ba bằng cách đứng yên trong khi em trai nhận ba bằng cách không nhận ra ông. Ông cởi nón, những nếp nhăn đẩy nhau lên về phía trán chắc là để cười với sự sững sờ trong mắt hai thằng con. Tôi đoán vậy thôi chứ tôi đâu biết, nhưng tôi nghĩ lúc đó ông cười thật, hi vọng những nếp nhăn quá xá không làm mình lộn. Em trai tôi hỏi:
- Ai vậy anh?
Tôi nghĩ mình nên nói thật:
- Ba về đó em.
Em trai tôi đứng yên cũng một phút, không hiểu sao tôi không cứu bồ nó, chắc là tôi nghĩ nó tự cứu được. Hoặc cũng có thể lúc đó tôi mắc cứu mình.
- Ba đi mười hai năm, cuối cùng nó nói, đi mười hai năm mua siro đá cho con, cuối cùng về tay không vậy sao?
...
